Waterplanten

I. Waarom waterplanten?

Waterplanten staan niet alleen voor de sier in je vijver. Ze hebben een hele belangrijke taak bij het helder houden van de vijver. Waterplanten, en dan vooral de zuurstofplanten, nemen koolzuur (CO2) en andere voedingsstoffen op uit het water en zetten dit om in bladgroen. Dit heet de biologische kringloop van de vijver.

Wanneer de zuurstofplanten niet alle voedingsstoffen uit het water halen, zullen er algen in de vijver komen om de resterende voedingsstoffen te gebruiken. Je vijver wordt dan groen en troebel (zweefalg) of krijgt last van draadalgen.

Voor een heldere vijver zijn goed groeiende zuurstofplanten dus noodzakelijk.

Deze foto laat goed de rol van zuurstofplanten in een vijver zien. De vijver op de foto staat vol met zuurstofplanten en het water is dan ook glashelder. Zuurstofplanten nemen voedingsstoffen op uit het vijverwater. Zolang zij alle voedingsstoffen gebruiken blijft er niets over voor algen. Zuurstofplanten hebben zonlicht, koolzuur en hard water nodig. Koolzuur (CO2) wordt gemaakt door de bacteriën in de vijver en het vijverfilter. De waterhardheid van een vijver moet periodiek (één tot twee keer per jaar) op peil gebracht worden. In de webshop van Vijverinsite kun je hiervoor middelen kopen (Mineral Clay, GH-Extra). De vijver op de foto wordt jaarlijks behandeld met Mineral Clay.

II. Wat hebben zuurstofplanten nodig voor hun groei?

Zuurstofplanten in de vijver hebben voor een gezonde groei drie dingen nodig:

Voldoende zonlicht
Bijna alle zuurstofplanten hebben een zonnige plek nodig. Zes uur zon per dag is een minimum.

Voldoende koolzuur (CO2)
Koolzuur is voor planten, wat zuurstof is voor mensen. Zonder voldoende koolzuur in de vijver gaan de zuurstofplanten dood. Het koolzuur wordt gemaakt door bacteriën die in de vijver en in het biologisch filter zitten. Als een vijver een tekort heeft aan CO2, kan dit tijdelijk aangevuld worden met KH-Extra.

Hard water
Koolzuur (CO2) kan alleen maar in hard water zitten, water met daarin veel mineralen zoals kalk en magnesium. De koolzuurmoleculen hechten zich namelijk aan deze mineralen. Zo’n combinatie van koolzuur en mineralen heet karbonaat.

Om een goede plantengroei in je vijver te krijgen moet je dus zorgen voor een goede bacteriekolonie (biologisch filter, enten van bacteriën, substraat op de vijverbodem). Daarnaast moet je de waterhardheid regelmatig op peil brengen. Dit kun je doen door de vijver te behandelen met een hardheidsverbeteraar zoals Mineral Clay of GH-Extra, te koop in de webshop van Vijverinsite.

III. Soorten waterplanten

Hiervoor hebben we het al gehad over zuurstofplanten. Dit is een hele belangrijke plantensoort in de vijver. In totaal zijn er vier categorieën planten, die we hieronder bespreken.

Zuurstofplanten
Zuurstofplanten zijn waterplanten die bijna volledig onder water groeien en al hun voedingsstoffen (koolzuur, mineralen) uit het vijverwater halen. Deze planten voorzien het vijverwater van zuurstof.

De zuurstofplanten in de vijver zijn meteen de belangrijkste planten in je vijver, omdat ze zorgen voor helder water. Van deze planten moet je er dan ook heel wat in je vijver zetten: ga uit van minstens één volle plantmand van 20 x 20 cm per 1.000 liter water. Meer is beter!

De meeste zuurstofplanten vormen geen echte wortels. Onderaan de plant groeien draden, waarmee ze zich op hun plaats houden. Zuurstofplanten kunnen heel snel groeien.

Bekende soorten zuurstofplanten zijn waterpest, gedoornd hoornblad, glanzend fonteinkruid, aarvederkruid en bronmos.

Drijfplanten
Drijfplanten zijn waterplanten die op de vijveroppervlakte drijven. De worteltjes van deze planten hangen in het water en hiermee nemen ze voedingsstoffen en mineralen uit het vijverwater op. Drijfplanten halen hun koolzuur echter uit de lucht en ademen ook hun zuurstof direct in de atmosfeer uit. Hiermee verschillen ze dus duidelijk van zuurstofplanten.

Als in je vijver de zuurstofplanten niet (goed) willen groeien, kunnen drijfplanten een uitkomst zijn. Ze groeien in bijna alle omstandigheden goed en beschermen je vijver tegen algenbloei. Vooral in nieuwe vijvers, waarin nog weinig koolzuur zit, kun je drijfplanten gebruiken als één van de middelen om het water helder te houden.

Bekende soorten drijfplanten zijn kikkerbeet, azolla, waternoot en waterhyacinth. Deze laatste is niet winterhard.

De waterhyacinth (Eichhonia crassipes) is een drijfplant, die leerachtige blaadjes vormt. De plant komt oorspronkelijk uit de tropen en is dan ook niet winterhard. Omdat hij met zijn wortels heel veel voedingsstoffen uit het vijverwater opneemt, is het een nuttige plant om de vijver helder te houden.

Lelieachtigen
Lelieachtigen zijn planten die een grote wortelstok hebben waaruit drijfbladeren en bloemen aan lange stengels groeien. De bekendste soorten zijn de waterlelie en de gele plomp. Lelieachtigen halen hun voedingsstoffen uit de (klei)grond waarin hun wortel staat. In het helder houden van de vijver spelen deze planten nauwelijks een rol.

Lelieachtigen moet je in een grote plantmand poten. De wortel heeft veel ruimte nodig om zich goed te kunnen ontwikkelen. Als de wortel deze ruimte niet heeft, zal de plant minder bladeren en bloemen produceren.

Waterlelies zijn er in alle soorten, kleuren en maten. De oervorm is de wilde witte waterlelie; vanuit deze soort zijn inmiddels talloze cultivars gekweekt.

Waterlelies (nymphaea) zijn in talloze kleuren en maten te koop. De basisvariant is de wilde witte waterlelie, die voor de meeste tuinvijvers te groot wordt. Gekweekte varianten blijven vaak kleiner, wat ze geschikt maakt voor de vijver. Alle waterlelies hebben tenminste zes uur zon per dag nodig willen ze kunnen bloeien. Hoe gekleurder de bloem is, hoe meer zon hij vraagt. De meeste waterlelies hebben een waterdiepte van 80-100cm nodig. De kleinere soorten (dwerglelies) groeien het beste op een diepte van 50cm.

Moerasplanten
Moerasplanten vormen de grootste groep waterplanten. Het zijn planten die met hun wortels in het water staan, terwijl de bladeren en bloemen boven het wateroppervlak groeien. Sommige soorten verdragen tot wel 40 centimeter water boven hun wortels, andere vragen alleen maar vochtige grond.

Moerasplanten worden veel gebruikt in natuurlijke vijvers om een overgangszone te maken tussen vijver en land.

Bekende soorten zijn de dotterbloem, gele lis, penningkruid, snoekkruid, waterbies en beekpunge. Het aantal in de handel verkrijgbare soorten is enorm groot.